Lúkasarguðspjall

Summary

Í Lúkasarguðspjalli er Jesú lýst sem frelsara Gyðinga og frelsara alls heimsins. Höfundur guðspjallsins er Lúkas læknir sem var samstarfsmaður Páls postula (sbr. Kól 4.14) og hann er líka höfundur Postulasögunnar. Bæði ritin eru skrifuð ákveðnum viðtakanda sem nefndur er Þeófílus (Guðs vinur) og er ávarpaður í upphafi beggja rita. Í upphafi guðspjallsins eru frásögur af fæðingu Jóhannesar skírara og af fæðingu Jesú og þar er varðveitt ein bernskufrásaga af Jesú. Gleðin skipar háan sess í guðspjallinu, einkum í upphafsköflunum. Sumt efni hjá Lúkasi er hvergi varðveitt annars staðar, eins og lofsöngvarnir í upphafsköflunum, Lofsöngur Maríu (Magnificat, 1.46−1.56), Lofsöngur Sakaría (Benedictus, 1.68−1.79), söngur englanna á Betlehemsvöllum (Gloria in excelsis, 3.14) og Lofsöngur Símeons (Nunc dimittis, 2.29−2.32). Þá geymir Lúkasarguðspjall dæmisögurnar um miskunnsama Samverjann og glataða soninn. Lúkas ítrekar hvernig Jesús kallaði til sín fólk sem minna mátti sín í samfélaginu og getur margra kvenna sem fylgdu Jesú. Lúkas leggur áherslu á að heilagur andi mótar atburði guðspjallsins og lýkur guðspjallinu á fyrirheitinu um gjöf heilags anda (24.49). Þannig tengjast bæði Lúkasarrit Nýja testamentisins, guðspjallið og Postulasagan. Tákn Lúkasar guðspjallamanns er nautið.

Skipting guðspjallsins

1.1−1.4 Formálsorð höfundar

1.5−2.52 Fæðingarsögur Jóhannesar skírara og Jesú, Jesús tólf ára

3.1−4.13 Prédikun Jóhannesar skírara, skírn Jesú og freisting

4.14−9.50 Starf Jesú í Galíleu

9.51−19.27 Ferð Jesú frá Galíleu upp til Jerúsalem

19.28−21.38 Starf Jesú í Jerúsalem

22.1−23.56 Pína Jesú, dauði og greftrun (píslarsaga Lúkasar)

24.1−24.53 Upprisa Jesú