Sálmarnir

Summary

Sálmasafnið, sem gjarnan er kennt við Davíð konung, hefur orðið til á löngum tíma og margir höfundar hafa lagt þar hönd á plóginn. Sálmarnir eru mjög fjölbreytilegir að gerð. Mest fer fyrir harmsálmum en lofgjörðarljóð eru einnig fyrirferðarmikil. Þar er og að finna ýmsar aðrar gerðir sálma, svo sem spekiljóð, konungssálma og þakkarljóð. Sálmarnir eru ýmist einstaklingssálmar eða sálmar safnaðar.

Orðalag þeirra er yfirleitt almennara en svo að þeir verði raktir til ákveðinna sögulegra atburða. Þó eru vissir sálmar sem greina frá kunnum atburðum úr sögu Ísraels og fer þar mest fyrir stefinu um frelsun úr ánauð í Egyptalandi annars vegar og landnáminu í Kanaanslandi hins vegar.

Í fyrri hluta sálmasafnsins kveður mest að harmsálmum en í niðurlagi safnsins eru lofgjörðarsálmar ríkjandi. Sálmunum hefur smám saman verið safnað saman og þeir að lokum orðið hluti af Ritningunni.

Nafnið Saltari, sem oft er haft um þá á íslensku, á rætur að rekja til gríska orðsins psalterion sem upphaflega merkti strengjahljóðfæri en síðar sálmasafn.

Hið hebreska kveðskaparform er gerólíkt hefðbundnum vestrænum kveðskap og fer mest fyrir svokölluðu hugsanarími þar sem sama hugsun er tjáð með mismunandi orðalagi í tveimur hliðstæðum ljóðlínum. Nýja testamentið vitnar ekki jafnoft í neitt rita Gamla testamentisins og Sálmana. Þeir voru notaðir af Jesú og nutu frá fyrstu tíð mikilla vinsælda innan kristninnar. Áhrif þeirra eru ómæld. Þekktasti sálmurinn og einn þekktasti texti Gamla testamentisins er 23. sálmur, „Drottinn er minn hirðir“.

Skipting ritsins

Sálmunum 150 er skipt niður í fimm bækur, hugsanlega með Mósebækurnar fimm sem fyrirmynd.

Fyrsta bók: 1–41

Önnur bók: 42–72

Þriðja bók: 73–89

Fjórða bók: 90–106

Fimmta bók: 107–150